4.2 Dualistisch Schiphol kan nuttige hub worden

De hub Schiphol heeft in 2019 twee luchthavenfuncties die sterk van elkaar verschillen in hun maatschappelijke nut. Beide veroorzaken negatieve effecten die samenhangen met de omvang van hun luchtverkeer. Het gaat om het deel van de luchthaven dat zorgt voor het maatschappelijke belang van verbinding van Nederland en het deel met het voor verbinding overtollige luchtvervoer.


De verbindingsfunctie
De verbindingsfunctie omvat de hiervoor behandelde netwerken met circa 290k vluchten, waaronder circa 40k door de HSL overgenomen korte vluchten. Ze zijn bestemd voor OD-passagiers (waaronder vakantiegangers) die hun zakelijke, niet-zakelijke- en vakantiebestemmingen als reisdoel hebben en daarvoor normale ticketprijzen betalen. Daarnaast zijn niet meer dan 8 miljoen transferpassagiers nodig als aanvulling van lege stoelcapaciteit. Schiphol wordt zo een voor verbinding nuttige hub, zij het een kleinere. De direct bereikbare relevante luchtvaart- en HSL-bestemmingen leveren de zakelijke en particuliere OD-passagiers tijd- en welvaartswinst op. Dat is het maatschappelijke nut.

De maatschappelijke kosten voor de negatieve effecten van 250k vluchten bedragen circa de helft van de maatschappelijke kosten van de 500k vluchten in 2019. De maatschappelijke kosten van de HSL zijn geringer en in dit scenario niet gekwantificeerd.

De overtollige budgetfunctie
Deze functie betreft merendeels goedkoop luchtvervoer dat voor verbinding overtollig is. Schiphol had in 2019 een aantal carriers (waaronder KLM) die met budgetvluchten en lage ticketprijzen extra passagiers aantrekken om hun omzet te verhogen. Zoals besproken in overtollig luchtvervoer gaat het om 11 miljoen OD-passagiers onder andere op goedkope stedenvluchten van Low Cost Carriers in Europa en 18 miljoen transferpassagiers op overstapvluchten van onder andere SkyTeam in Europa en intercontinentaal. Beide groepen reisden veelal op goedkope, soms extreem goedkope tickets. Ze hebben geen belang bij verbinding van Nederland. Budgetvluchten zijn daarvoor overtollig.

De maatschappelijke kosten uit de 210k budgetvluchten veroorzaken onnodige vlieghinder waardoor de geluidhinder hoger wordt dan door de WHO als leefbaar wordt beoordeeld. De uitstoot van CO2 en NOx veroorzaakt een onnodige belasting van klimaat en natuur. Fossiele CO2-uitstoot moet met biokerosine verminderd worden tot 50% in 2030. NOx-uitstoot kan gecompenseerd worden met uitstootrechten van stoppende boeren. Die heeft Schiphol onlangs al gekocht voor 20.000 vluchten voor 16 miljoen Euro. De hogere vliegfrequenties veroorzaken extra externe veiligheidsrisico’s boven het niveau uit 1990.

Balans tussen maatschappelijk nut en kosten.
Bij het overtollige luchtvervoer met budgetvluchten is er geen goede balans, omdat de 18 miljoen transferpassagiers geen maatschappelijk nut opleveren en de welvaartswinst van 11 miljoen OD-passagiers op goedkope stedenvluchten niet opweegt tegen de relatief hoge maatschappelijke kosten van dit luchtverkeer.

De verbindingsfunctie met de helft van de negatieve effecten verschaft Schiphol een veel betere balans tussen maatschappelijk nut en kosten dan in 2019. Schiphol en de carriers kunnen dit met een kleinere, maar nuttige hub waarmaken door de bestemmingen en vluchten in hun zakelijk/toeristisch netwerk primair op de thuismarkt af te stemmen conform het 250k-scenario en afscheid te nemen van de budgetvluchten.

Terug naar de inhoudsopgave